قرآن کریم، آن گاه که از امامت سخن گفته است، از هدایت ویژه ای یاد کرده است . هدایتی که با امر الهی تحقق می یابد!

«وجعلناهم ائمة یهدون بامرنا ⁽⁶⁰⁾ » ; آنان (ابراهیم و اسحاق و یعقوب) را امامانی قرار دادیم که مدرم را به امر ما هدایت کنند .

«وجعلنا منهم ائمة یهدون بامرنا ⁽⁶¹⁾ » از بنی اسرائیل . امامانی را قرار دادیم تا به امر ما هدایت کنند .

قرآن، در باره ی امر الهی فرموده است: «انما امره اذا اراد شیئا ان یقول له کن فیکون، فسبحان الذی بیده ملکوت کل شی ء ⁽⁶²⁾ » ; امر خداوند، چنان است که هر گاه آفرینش چیزی را اراده کند، به ان می گوید: «باش » ، پس موجود می شود . پس منزه است کسی که ملکوت هر چیزی به دست او است .

روشن است که مقصود از کلمه ی «امر» در این آیه، امر لفظی با واژه «کن » و مانند آن نیست، بلکه مراد از آن، شان خداوند در افرینشی موجودات، این است که هر گاه اراده ی حتمی او به آفرینش چیزی تعلق پیدا کند، به محض این که افاضه و ایجاد از جانب او تحقق یابد، آن شی ء، موجود خواهد شد; یعنی، فاعلیت خداوند، مطلق و تام است و مشروط به چیزی جز ذات و صفات ذاتی او نیست بدین جهت استبعاد منکران معاد در باره ی زنده شدن دوباره ی اجزای متلاشی شدن بدن مردگان، وجهی ندارد; زیرا، ملکوت همه چیز، در قبضه ی ی قدرت خداوند قرار دارد .

مقصود از ملکوت، اصل و نهاد و نهان هر چند است; یعنی، اشیا، دارای جنبه ای ملکی و ظاهری اند که با چشم ظاهری و دیگر ادراکات حسی، قابل مشاهده و ادراک اند، و دارای جنبه ای ملکوتی و باطنی اند که از طریق حواس نمی توان آن را درک کرده بلکه با دیگان عقل، و بالاتر از آن، با دیدگان قلب، می توان آن را شناخت، و سناخت راستین آن، در گرو آن است که حجاب ای وهم و خیال و غریزه و شهوت، کنار زده شود، و آن، جز با عنایت ویژه ای از جانب خداوند، ممکن نخواهد بود .

آن کس که ملکوت اشیا را به خوبی درک کند، از اصحاب یقین خواهد بود . در باره ی حضرت ابراهیم ( علیه السلام) می فرماید: «وکذالک نری ابراهیم ملکوت السماوات والارض ولیکون من الموقنین ⁽⁶³⁾ »

قرآن کریم در جای دیگر در باره ی امر الهی می فرماید: «وما امرنا الا واحدة کلمح بالبصر ⁽⁶⁴⁾ » ; امر ما، یکی بیش نیست، و (آن هم) چونان اشاره ی چشم است; یعنی در، امر الهی که تحقق هر چند به آن بستگی دراد - و آن، عبارت است از امر تکوینی ایجادی که هستی هر چیزی را به آن اعطا می کند - تعدد و تکثر و تغییر و تدریج راه ندارد، و این، در حال است که موجودات مکانی و زمانی، در بستر تدریج و تغییر، محقق می یابند . این آیه نیز به گونه ای، جنبه ی باطنی و ملکوت اشیا را که همان عالم امر است - بیان می کند در مقابل جنبه ی ظاهری موجودات که عالم ملک و شهود نام دارد .

با توجه به نکات یاد شده، می توان هدایت کنندگی امام به امر خداوند را به درستی تصویر کرد . امام، با استناد به امر ملکوتی خداوند که به اذن پروردگار بدان دست یافته است، در ذهن و روح انسان های مستعد هدایت، تصرف می کند و آنان را به کمال مطلوب می رساند . این هدایت، در ارائه ی طریق و نشان دادن راه، یعنی بیان معارف و احکام الهی به بشر خلاصه نمی شود . البته آن کس که از مقام امامت برخوردار است، طبعا، در حوزه ی شناخت معارف و احکام دین نیز سرامد دیگران است و رای و نظر او، معیار حق و باطل به شمار می رود، اما آن چه در ایات یاد شده، در باره ی امامت مورد نظر است، هدایتی فراتر از ارائه ی طریق است; یعنی، هدایتی است تکوینی که به امر و اذن تکوینی و خاص خداوند انجام می گیرد . پیامبرانی که در این آیات از آبان یاد شده است، بلکه عموم پیامبران و رسولان الهی، علاوه بر مقام نبوت و رسالت - که به دریافت معارف و احکام الهی و ابلاغ آن ها به بشر مربوط می شود و نقش هدایت کنندگی تشریعی را دارد - از مقام امامت و هدایت کنندگی تکوینی و خاص نیز بهره مند بوده اند . رسیدن به این مقام، در گرو امتحانات خاص و معرفت و شناختی ویژه بوده است درباره ی حضرت ابراهیم ( علیه السلام) می فرماید: «واذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن قال انی جاعلک الناس اماما ⁽⁶⁵⁾ »

نیز می فرماید: «وکذالک نری ابراهیم ملکوت السماوات والارض ولیکون من الموقنین ⁽⁶⁶⁾ »

از دو آیه ی یاد شده، به روشنی به دست می آید که ابراهیم خلیل ( علیه السلام) آن گاه به مقام والای امامت رسید که از یک سوی مورد امتحانهایی ویژه ی الهی قرار گرفت و از همگی سربلند بیرون آمده و از سوی دیگر، خداوند، ملکوت آسمان ها و زمین را به امر نشان داد و رو به مقام یقین نایل گردید .

بنابراین، جمله ی «یهدون بامرنا» در ایات امامت، به روشنی بر این حقیقت دلالت می کند که هدایت هدایت یافتگان، از طریق ولایت و تصرف تکوینی امام و به اذان و امر ملکوتی خداوند تحقق می پذیرد . ⁽⁶⁷⁾

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: